ریشه درختان پسته

نقش های ریشه در گیاه پسته 

۱. جذب آب و مواد غذایی

۲. ثابت نگه داشتن گیاه و ایجاد لنگر برای آن

۳. ذخیره کردن مواد غذایی

در گیاهان خاکزی جذب آب و کلیه مواد معدنی عملا از طریق ریشه صورت میگیرد البته آب و برخی از عناصر مانند co2 از طریق برگ ها نیز جذب می شوند.کما اینکه جذب شبنم و مه از طریق شاخه و برگ در ادامه حیات گیاه موثر است، ولی جذب از طریق شاخه و برگ در مقایسه با مقدار جذب از ریشه بسیار نا چیز است.

نقش ریشه به عنوان لنگر گیاه نیز از بسیاری جهات حائز اهمیت است.

حیات درخت ارتباط مستقیم با ریشه دارد، بنا بر این هنگام حفر گودال ، شخم زدن و رفت و آمد ماشین های سنگین در مسیر ریشه توجه به آسیب ندیدن ریشه ضروری است.

استفاده از کود های نامناسب و به کارگیری وسایلی که باعث ضربه خوردن به ریشه و پوسیده شدن آن می شوند در از دست دادن کیفیت درخت و کوتاه شدن عمر آن، تاثیر به سزایی دارند.یکی از عوامل مهم در ثمر دادن گیاه عمود قرار گرفتن آن برای دسترسی به نور خورشید است.

چند عامل مضر برای ریشه پسته

۱. تهویه ی کم در محیط ریشه از عوامل محدود کننده ی ریشه است.

۲. زخمی شدن ریشه یا قطع شدن آن ،سلامتی ریشه را به خطر می اندازد.

۳. کاهش یا افزایش غیر متعارف خاک هر دو ، از عوامل محدود کننده ی رشد ریشه به شمار می روند.

۴. غالبا دمای کم یکی از عوامل محدود کننده ی رشد ریشه است و گاهی اوقات بالارفتن درجه ی حرارت سطح خاک موجب متوقف شدن آن ها می شود.

برای اکثر گیاهان دمای ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد در اعماق خاک برای رشد ریشه مناسب است.رشد ریشه درختان میوه در دمای ۴/۵ تا ۷ درجه سانتی گراد متوقف و یا بسیار کند می شود.

تنش های محیطی پسته و نقش میکروارگانیسم های مفید بر آن ها

پسته یک محصول زراعی استراتژیک در ایران است. بعضی از عوامل تنش زا مانند هجوم پاتوژن ها یا عوامل بیماری زا، خشکسالی و شوری به صورت منفی بر رشد و تولید پسته تأثیر می گذارد. راه حل های استفاده از ترکیبات شیمیایی که برای مدت طولانی مورد استفاده قرار می گرفته است، اگر به صورت بی رویه موارد استفاده قرار گیرد می تواند تهدیدی جدی برای محیط زیست و سلامت انسان باشد. ایجاد همزیستی مناسب بین پسته و میکروارگانیسم های مفید خاک، اخیراً مورد توجه بسیاری قرار گرفته است که می تواند جایگزین روش های شیمیایی شود.

قارچ میکروریزا از رایج ترین قارچ همزیست پسته است. این قارچ سطح ریشه را برای جذب آب و برخی عناصر بی تحرک، بخصوص فسفر را افزایش می دهند. تریکودرما (Trichoderma) یک قارچ آزادزی است که جدا از داشتن برخی از مزایای تغذیه ای می تواند با پسته همزیستی ایجاد کند تا از آن ها در برابر پاتوژن های مختلف خاک محافظت کند.

بعضی از باکتری های خاکزی نیز می توانند با ریشه های پسته همزیستی ایجاد کنند بطوریکه ریزو باکتری های رشد گیاه را تقویت کند. این قارچ ها علاوه بر تولید برخی فیتوهورمون ها، با افزایش قابلیت جذب برخی عناصر مانند فسفر، آهن و روی، رشد گیاه را بهبود می بخشند.

میکروارگانیسم های همزیست گیاهان نقش مهمی در فایده رساندن به گیاهان میزبان خود دارند. باور بر این است که ظاهر اولیه گیاهان روی زمین با میکروارگانیسم ها، برهم کنش های همزیستی داشته اند. این میکروارگانیسم ها هر کدام به یک اندازه در تقویت باروری محصول و رشد گیاهان در شرایط استرس زا و عادی از طریق مکانیسم های مستقیم یا غیر مستقیم  مؤثر هستند.

 میکروارگانیسم ها مفید چه موجوداتی هستند؟ 

میکروارگانیسم های مفید فراوان ترین جانداران زنده موجود در خاک هستند که وظیفه تحرک چرخه مواد مغذی و آلی، حاصلخیزی و باروری خاک، ترمیم خاک، سلامت گیاهان و تولید اولیه اکوسیستم را بر عهده دارند.میکروارگانیسم های مفید شامل آن دسته از جانداران زنده ی خاک می باشد که با ریشه های گیاهان ارتباط همزیستی ایجاد می کنند (ریزوبیا، قارچ های  مایکوریزال، اکتینومیست ها، باکتری های دیازوتروف) و  باعث دسترسی پذیری و تقویت ماده مغذی و معدنی و تولید هورمون های رشد گیاهان می شوند.

میکروارگانیسم های مفید خاک همچنین ضد آفات، انگل ها یا بیماری ها گیاهی (عوامل کنترل کننده زیستی یا کنترل بیولوژیکی) هستند. بسیاری از این میکروارگانیسم ها به طور طبیعی در خاک وجود دارند، اگرچه ممکن است در برخی شرایط افزایش جمعیت این میکروارگانیسم ها با استفاده از تلقیح و یا با استفاده از تکنیک های مختلف مدیریت خاک کشاورزی انجام شود که باعث افزایش فراوانی و فعالیت میکروارگانیسم های مفید می شود.

تلفیق مولفه های ضروری برای داشتن محصولات زراعی 

کشاورزی از دیدی گسترده، فعالیتی نیست که همه امور را بدون مداخله به دوش طبیعت رها کند، بلکه فعالیتی انسانی است که در آن کشاورز تلاش می کند تا فاکتورهای بوم‌شناسی کشاورزی و عوامل مربوط به بهره برداری را برای تولید بهینه محصولات زراعی و دامی ادغام یا تلفیق می کند. بنابراین، منطقی است که فرض کنیم کشاورزان باید به روشها و وسایل کنترل میکروارگانیسم های مفید خاک به عنوان مؤلفه مهم محیط کشاورزی علاقه مند باشند.

هدف از برنامه اصلاح نژاد یا برنامه به نژادی محصولات زراعی، بهبود و ارتقاء تولید، حفظ و کیفیت محصولات زراعی است. ارقام زراعی بهبود داده شده همراه با روش های بهبود یافته زراعتی و مدیریت خاک، امکان رشد طیف گسترده ای از محصولات کشاورزی و محصولات باغی در مناطقی که زمانی مقرون به صرفه نبوده است را فراهم کرده است.

کشت این محصولات زراعی در چنین محیط های متنوع، به طور قابل توجهی به تأمین مواد غذایی ثابت در بسیاری از کشورها کمک کرده است. با این حال، تا حدودی طعنه آمیز است که محصولات زراعی جدید با توجه به کیفیت تغذیه ای یا دسترسی زیستی به آنها پس از مصرف، تقریباً هرگز انتخاب نمی شوند. 

انواع تنش های گیاهان زراعی

گیاهان زراعی به طور مداوم در معرض شرایط تنش زای محیطی گوناگون، قرار می گیرند. اگرچه برخی از گیاهان با چنین تنش هایی سازگار شده اند، برخی از تنش های زیستی (زنده) و غیرزیستی (غیرزنده) مشخص بر بقای گیاه، رشد، توسعه و همچنین بهره وری گیاه تأثیر منفی می گذارد. اثرات مخرب استرس یا تنش را می تواند با استفاده از یک یا چند راه به گیاهان وارد شود. به عنوان مثال، خشکسالی به عنوان یکی از مخرب ترین تنش، ارتباط آب را مختل می کند، باعث کاهش کارایی مصرف آب و کاهش اندازه برگ، افزایش ساقه و تکثیر ریشه می شود.

بهترین راه کار برای مقابله با این تنش ها

اجرای یک برنامه ریزی برای استفاده از میکروارگانیسم های سازگار با محیط زیست یا مفید، جایگزینی برای به حداقل رساندن به کار بردن محصولات شیمیایی با اثرات مخرب مستقیم و غیرمستقیم بر سلامت انسان است.

بررسی تنش های درخت پسته و راه کارهای مقابله آن

پسته، به عنوان یک گیاه نیمه گرمسیری، به خانواده Anacardiaceae (از جنس پسته) تعلق دارد و بیشتر در بعضی از کشورهای آسیایی (ایران و سوریه)، اروپا (ایتالیا، ترکیه و یونان) و آمریکا (ایالات متحده آمریکا) کشت می شود. پسته در مساحتی در حدود 5 × 105 هکتار در جهان را پوشش می دهد که میانگین تولید آن 1.3 تن در هکتار است. استان کرمان و به ویژه شهرستان رفسنجان به عنوان اصلی ترین تولید کننده پسته در ایران شناخته می شود.

در این مناطق، درختان پسته غالباً در معرض شرایط تنش زیستی و غیرزیستی مانند پاتوژن های ناشی از خاک، خشکسالی، شوری، دمای بالا و همچنین خاک های نابارور و شور قرار می گیرند. به خوبی ثابت شده است که درختان پسته به دلیل داشتن سیستم ریشه ای عمیق و ساختار برگ آن، از مقاومت بالایی در برابر برخی تنش های محیطی مانند خشکسالی و شوری برخوردار هستند. با این حال، این درختان برای رشد و تولید بهینه باید در شرایط مطلوب قرار بگیرند.

پسته که از مهمترین محصولات کشاورزی ایران به حساب می آید، در استان کرمان، به ویژه در شهرستان رفسنجان به طور گسترده کشت می شود. این گیاه معمولاً از تنش های محیطی متفاوت زیستی و غیرزیستی، مانند خشکسالی، شوری، دمای بالا، کمبود یا مازاد مواد مغذی و همچنین عوامل بیماری های خاکزی رنج می برند.

جایگزین مناسب ترکیبات شیمیایی

استفاده از برخی ترکیبات شیمیایی، از جمله کودها، قارچ کش ها، سموم و موارد مشابه می تواند توسط دولت به دلیل نگرانی های بهداشتی و زیست محیطی آن ها در آینده محدود شوند. استفاده از روش های زیست شناسی و سازگار با محیط زیست، مانند همزیستی گیاهان با میکروارگانیسم های مفید خاک برای مقابله با تنش های محیطی، اخیراً توجه بسیاری را به خود جلب کرده است، که می تواند در یک برنامه مدیریت یکپارچه برای کاهش کاربردهای شیمیایی مورد استفاده قرار گیرد

 آشنایی بیماری ورتیسیلیومی پسته

بیماری ورتیسیلیومی پسته توسط بیماری ورتیسیلیوم پسته (Verticillium Wilt) ایجاد می شود. ورتیسیلیوم قارچی همه جا زی و در انواع خاک ها مشاهده می شود. قارچ ورتیسیلیوم دارای دامنه میزبانی وسیع بوده و به بیش از 200 نوع گیاه از جمله درختان پسته، سبزی ها، گل ها و غلات و … حمله می کند.

اندام های باردهی قارچ یا همان میکرواسکلروت ها در خاک تشکیل شده و موجب تولید مثل قارچ و همچنین دوام آن در طی سال های متمادی می شوند. حدود 75 درصد از میکرواسکلروت ها در قسمت بالایی خاک مستقر بوده و برخی ممکن است حتی در 2 تا 3 متری عمق خاک ممکن است وجود داشته باشند و موجب آلودگی ریشه درختان پسته شوند. در صورت مهیا شدن شرایط میکرواسکلروت ها در خاک جوانه می زنند و تولید هیف های آلوده کننده می کنند و باعث آلودگی ریشه درختان پسته می شوند. هیف قارچ در بافت ریشه شروع به پیشروی می کند تا اینکه به آوندهای چوبی (بافت انتقال دهنده آب) برسد.

با رشد و توسعه قارچ در میان آوندهای چوبی، آوندها نمی توانند آب و مواد غذایی را در گیاه ترانسپورت کنند و نهایتاً بیماری موجب مرگ درختان می شوند. از طرف دیگر قارچ تولید توکسین یا زهرابه در آوندها می کند که روند زوال درختان را تسریع می کند، ورتیسیلیوم دارای race یا نژادهای مختلفی است که اختلاف زیادی از نظر بیماری زایی، دامنه میزبانی و علامت بروز دارند.

علائم بیماری ورتیسیلیوم پسته چگونه ظاهر می شود؟

علائم بیماری به نژاد ملایم به صورت آهسته پدیدار می شود و اغلب به صورت کلروزیس یا زردی در یک قسمت از درخت مشاهده می شود. نژادهای شدید به سرعت وارد بافت درخت شده و موجب زردی نامنظم، نکروزیس یا سیاه شدگی، پژمردگی و ریختن برگ ها می شوند. درختان آلوده کوتوله شده و آوندها تغییر رنگ پیدا می کنند. درختانی که به نژاد شدید آلوده می شوند نهایتاً می میرند. کنترل بیماری باید قبل از کاشت درختان انجام شود. مکانی که قرار است پسته کاری شود باید کاملاً از نظر وجود قارچ و جمعیت آن چک شوند.

پیشگیری و روش های مبارزه با بیماری ورتیسیلیوم پسته

در زمین هایی که قبلاً در آن ها پنبه یا یونجه کشت می شده است، نباید پسته کاری انجام داد. هنگامی که درختان به بیماری ورتیسیلیومی دچار می شوند مبارزه بسیار مشکل می شود. هیچ قارچ کش اختصاصی به منظور کاربرد برای مبارزه با این بیماری وجود ندارد. در باغاتی که در مناطق گرم هستند، استفاده از روش (آفتابدهی خاک) soil solarization تا حدی می تواند مفید واقع شود. این پروسه شامل ابتدا آبیاری کامل باغ ها و پوشاندن کامل سطح خاک شخم خورده و آماده و آبیاری شده با استفاده از پلاستیک های کاملاً شفاف است که می تواند میکرواسکلروت ها را که تا حدودی در عمق خاک قرار دارند از بین ببرد.

برای از بین رفتن کامل میکرواسکلروت ها بهتر است، آفتابدهی خاک (soil solarization) به مدت 4 هفته ادامه یابد. این روش هزینه زیادی در پی دارد اما در باغاتی که آلودگی شدید است و اکثر درختان علائم بیماری را نشان می دهند، بهتر است استفاده شود. در نواحی که درختان کاملاً از بین رفته اند، برای کاشت مجدد و به منظور از بین بردن قارچ از روش فومیگاسیون توسط واپام (Vapam) استفاده می شود. بعد از فومیگاسیون پایه هایی در زمین کشت می شوند که کاملاً مقاوم به قارچ باشند.

گموز (انگومک) پسته

بیماری گموز مهم ترین بیماری درختان پسته در مناطق پسته کاری است.هرساله تعداد زیادی از درختان پسته در اثر بی اطلاعی کشاورزان در مورد این بیماری از دست می رود.

علائم بیماری گموز

تغییر رنگ، فساد در پوست و قسمتی از چوب ناحیه ی طوقه ى ظاهر، غالبا با ترشح قطره های صمغ و شیره ی سیاهرنگ در قسمت آلوده و در حد فاصل پوست و چوب همراه است.

لایه ای از ترشحات چرکی ناشی از حملهی ساپروفیتها که پس از مرگ نسوج به آن حمله می کنند دیده می شود. این ترشحات در نهایت باعث سبز خشک شدن یک طرف و سپس تمام درخت میشود.

روش های کنترل گموز

الف- جلوگیری از برخورد آب با تنه ی درخت و یا غرقابی نشدن درخت برای مدت طولانی

ب- قطع کردن آبیاری و خالی کردن دور طوقه و روی ریشه های آلوده.

ث- جدا کردن محل آلوده به قارچ و خراشیدن کامل آن به طوری که آسیبی و به درخت وارد نشود.

ج- تیمار کردن درخت به وسیله ی بوردوفیکس که از محلول سولفات مس و آهک زنده با نسبت ۲٪ به دست می آید.

چ – بعد از سه روز درمان بوردو، یک کیلو تنباکوی کاشان را در ۲۰ لیتر آب ریخته و به مدت ۴۸ ساعت نگه دارید.

وقتی که شیره ی آن کاملا به دست آمد، آن را با وسیله ای مثل آبپاش یا اسفنج فیلتر کنید و محل آلوده را به وسیله این محلول کاملا خیس کنید. این عمل محل را ضدعفونی می کند.حداقل به مدت ۱۰ روز از پر کردن دور طوقه ای خودداری کنید و از پر کردن دور طوقه با خاکی که از همان جا برداشته شده جدا خودداری کنید.

طریقه ی درست کردن مخلوط بوردو

1- مقدار ۲ کیلوگرم سولفات مس را در یک ظرف پلاستیکی ریخته و با آب گرم هم بزنید تا کاملا حل شود.

۲- مقدار ۲ کیلوگرم آهک آب ندیده را داخل یک ظرف ریخته و هم بزنید تا شیرابه به دست آید. سپس فیلتر نمایید.

٣- بعد از فیلتر کردن سولفات مس و آهک، محلول کات کبود را به آرامی روی شیرابه ی آهک ریخته و به شدت هم بزنید. آنقدر آب اضافه کنید که ۱۰۰ لیتر به دست آید .پتاس در بهبود گموز کمک شایانی می کند.

بیماری گموز سبب از بین رفتن آوندهای آبکش می شود.

گموز، باعث کاهش رشد و رویش درختان می شود.

همچنین باعث آفتاب سوختگی و سقط جنین میوه میشود.

گموز باعث از بین رفتن درختان کهنسال در اندک زمان می شود و به سرعت به درختانی که در یک ردیف آبیاری می شوند، انتقال پیدا می کند.

گموز باعث خشکیدن میوه ها روی درخت می شود.درختی که مبتلا به گموز بوده، اگر زود درمان شود و از مرگ رهایی یابد، حداقل ۴ سال طول می کشد تا به روند عادی برگردد.در هنگام کاشت نهال پسته از پایه هیبریدی پسته (Ucb1) استفده کنید که بسیار به گموز مقاوم است.بهترین راه حل درمان گموز جلوگیری از رسیدن آب به دور طوقه است.در زمان آلودگی گموز باید از آب دادن به درخت خودداری شود.در فرانسه ترکیبات سولفات مس و آهک علیه آفات گیاهان به کار گرفته شدند.

اثربخشی برهمکنش های همزیستی و میزان استفاده و بهره وری گیاهان از روابط همزیستی با میکروارگانیسم های خاک بیشتر به نوع و منشاء گیاهان و میکروارگانیسم ها و همچنین شرایط محیطی بستگی دارد. برخی از عوامل غیر زنده در خاک، مانند بافت، ساختار، pH، دما، رطوبت و وضعیت مواد غذایی بر بقای همزیست ها و اثربخشی آنها تأثیر می گذارد.

تلقیح میکروارگانیسم ها می تواند مستقیماً در خاک اعمال شود یا روی بافت های گیاهی و دانه ها تلقیح شود. با این وجود، زمان تلقیح گیاه در تولید نتایج خوب با میکروارگانیسم های خاک مؤثر است. کاربرد همزیست های میکروارگانیسمی برای خشک کردن خاک طولانی مدت قبل یا بعد از زمان آبیاری عملاً غیرممکن است، زیرا تعداد کمی از میکروارگانیسم ها می توانند زنده بمانند.

نتیجه گیری و راه حل افزایش رشد و بهبود پسته در شرایط تنش محیطی

پسته به عنوان مهمترین محصول زراعی کشاورزی در ایران در نظر گرفته می شود که به طور معمول با برخی تنش های محیطی روبرو است. استفاده از ترکیبات شیمیایی علاوه بر پرهزینه بودن، می تواند نگرانی های زیست محیطی و بهداشتی را نیز در پی داشته باشد. همزیستی پسته با برخی از میکروارگانیسم های مفید به عنوان عوامل سازگار با محیط زیست می تواند یک روش مناسب برای جایگزین کردن با ترکیبات شیمیایی باشد. انتخاب گونه های میکروارگانیسمی مناسب برای گیاهان تلقیح شده با میکروارگانیسم های سازگار می تواند یک راه حل مؤثر برای بهبود رشد و توسعه پسته در شرایط مختلف تنش محیطی باشد.

تنش های محیطی بر رشد و تولید گیاهی تأثیر می گذارد. اگرچه برای رفع این مشکل مدت هاست که از ترکیبات شیمیایی استفاده می شود، اما ممکن است برای محیط زیست و سلامتی انسان نیز خطرناک باشد. اخیراً برخی از رفتارهای بیولوژیکی با استفاده از میکروارگانیسم های همزیستی مورد توجه بسیاری قرار گرفته و می توانند جایگزین خوبی برای روش های شیمیایی باشد.