تقدیم بازار های پرسود پسته و خرمای ایرانی به رقبا

بعد از انقلاب سال 57 و جنگ 8 ساله با عراق نه تنها مانع از توسعه باغ‌های پسته نشد بلکه با حمایت دولت از تامین آب آنها و نیز حمایت مالی از باغداران، پسته به محصولی استراتژیک در صادرات غیر نفتی ایران بدل شد و متوسط تولید سالانه پسته در ایران حدود 200 هزار تن بوده که بخش عمده آن به ارزش تقریبی یک میلیار دلار به بیش از 70 کشور جهان صادر می شد.

در فاصله سال‌های 2004 تا 2009، ایران هنوز به طور متوسط 40 درصد تولید جهانی پسته را در اختیار داشت و سهم آمریکا به 33 درصد رسیده بود. اما از سال 2014 تا 2019 شرایط به کلی دگرگون شده، به طوری که آمریکا به طور میانگین 47 درصد تولید جهانی پسته را انجام داده و سهم ایران به 27 درصد کاهش یافته است.

براساس آمارهای جهانی طی سال 2019، کشور آمریکا با صادرات یک میلیارد و 857 میلیون دلار، علاوه براینکه در صادرات پسته رتبه اول جهان را دارد، 55 درصد بازار جهانی این محصول نیز در اختیار این کشور است.

پس از این کشور، ایران با صادرات 515 میلیون دلار و سهم 15 درصدی در رتبه دوم و هنگ‌کنگ نیز با 388 میلیون دلار و سهم 11/5 درصدی در رتبه سوم قرار دارد.

در سال 2017 ایران درحالی در رتبه دوم پس از آمریکا قرار داشته که میزان صادرات پسته کشورمان یک میلیارد و 175 میلیون دلار و سهم ایران از کل صادرات جهانی این محصول حدود 34 درصد بوده است. به عبارتی دیگر طی دو سال اخیر درحالی سهم آمریکا از بازار جهانی صادرات پسته از 41 درصد به 55 درصد افزایش یافته که طی این مدت سهم ایران از بازار صادراتی پسته در جهانی با کاهش 56 درصدی از 34 درصد به 15 درصد رسیده است.

بر اساس این گزارش؛ در چند سال اخیر افت تولید ایران بسیاری از کشورها را برای افزایش سطح زیر کشت پسته به فکر انداخته است. به طوری که در سال زراعی جاری، گرجستان، ازبکستان، آذربایجان، ایتالیا، اسپانیا، چین و استرالیا، قزاقستان ، رومانی و اوکراین به دنبال افزایش کشت و تولید پسته هستند.

کاهش صادرات پسته ایران
صادرات پسته که پیش از شیوع کرونا به دلیل مسائلی چون پیمان‌سپاری ارزی و بازگشت ارز حاصل از صادرات با مشکل روبه‌رو شده بود با شیوع این بیماری، بسته شدن مرزها و کاهش خرید بازارهای خارجی، مشکلات مضاعفی پیدا کرده است.

صادرات پسته در سال 1397 با 95 میلیون دلار کاهش به 50 میلیون دلار رسید، در حالی که در سال 1396 به لحاظ ارزشی 145 میلیون دلار پسته و مغز پسته به آلمان صادر شد اما صادرات این محصول در سال 1397 با 95 میلیون دلار کاهش به 50 میلیون دلار رسید.

در 12 ماهه سال 97 به لحاظ ارزشی 556 هزار تن به ارزش هزار و 128 میلیون دلار محصولات خشکبار از جمله پسته و مغز پسته، کشمش، خرما و .... صادر شد.

همچنین در 12 ماهه سال 96 به لحاظ ارزشی 521 هزار تن به ارزش هزار و 711 میلیون دلار محصولات خشکبار صادر شد که مقایسه میزان صادرات محصولات خشکبار در سال 97 نسبت به سال 96 نشان می‌دهد که در مجموع صادرات این محصولات به لحاظ ارزشی 31 درصد کاهش و به لحاظ وزنی 7 درصد رشد داشته است.

ارزش واردات پسته و مغز پسته در سال 2017 معادل 2686 میلیون دلار، کشمش 1506 میلیون دلار و خرما 1529 میلیون دلار بوده است.

در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم پسته در بازار جهانی حدود 9 دلار است و بازده تولید آن در آمریکا به ازاء هر هکتار 5 تن است که 5 برابر بازده باغ‌های پسته ایران است. در این میان برآورد کارشناسان کشاورزی نشان می دهد که تنها در گرجستان 100 هزار هکتار زمین مناسب کشت پسته با بهره‌وری حاصل شده در کالیفرنیای آمریکا وجود دارد که در مجموع توان صادرات سالانه 4.5 میلیارد دلار «طلای سبز» ایرانی را دارد.تقدیم بازار خرما به عربستان
به گفته محسن رشید فرخی، رئیس انجمن ملی خرمای ایران؛ سال 97 در آستانه رسیدن به نیم میلیارد دلار صادرات خرما بودیم، ولی در شرایطی که کشور نیاز به ارز داشت ستاد تنظیم بازار صادرات خرما را ممنوع کرد. با این اقدام ستاد تنظیم بازار، صادرات خرما سال بعد پنجاه درصد افت کرد و عربستان سعودی بازار خرما را از دست ما خارج کرد.

وی افزود: قبلا هم یکی از مسئولین دولتی رفت پسته بخرد. وقتی دید پسته گران است دستور توقف صادرات پسته را صادر کرد. از آن روز آمریکا بازار پسته را از ما گرفت و هنوز نتوانستیم آن را پس بگیریم.

رشید فرخی ادامه داد: با وجود اینکه در فروردین ماه تورم 40 درصدی داشتیم و هزینه‌های تولید محصولات کشاورزی 5 برابر شده اند، خرما تنها محصول کشاورزی است که افزایش قیمت نداشته است. اگر بخواهیم 10 درصد افزایش قیمت داشته باشیم تا کشاورزان نابود نشوند، ستاد تنظیم بازار بلافاصله برایمان ممنوعیت و مسائل دیگر ایجاد می‌کند.

رئیس انجمن ملی خرمای ایران با بیان اینکه هر ساله قیمت خرما در ماه رمضان 10 درصد افزایش پیدا می‌کند و این مسئله غیر طبیعی نیست، تصریح کرد: متوسط مصرف خرما در ایران 7 کیلو و نیم برای هر فرد در سال است و متوسط قیمت می‌شود 7 هزار تومان! با این وضعیت کشاورز انگیزه‌ای برای تولید ندارد.

به گزارش یکتاپرس، کارشناسان معتقدند؛ مهمترين مشخصه اقتصاد ايران، وابستگی شديد به درآمدهای نفتی است. بنابراين هرگونه نوسان در قيمت نفت موجب كسری تراز پرداخت های كشور خواهد شد. به همين دليل، بايد صادرات غير نفتی تشويق شود. به منظور تشويق صادرات غير نفتی و كاهش وابستگی اقتصاد به درآمد نفت، می توان روی كالاهای كشاورزی تمركز كرد؛ زيرا اين كالاها منابع مهمی برای تامين ارز خارجی مورد نياز كشورند. اما متاسفانه در چند سال اخیر ایران بسیاری از بازارهای صادراتی خود را از دست داده است.